1. Strona Główna
/ Demokracja/
2. Referendum w Wisconsin. Dla...

2 kwietnia w amerykańskim stanie Wisconsin odbyło się referendum. Mieszkańcy tego stanu mogli odpowiedzieć na dwa pytania, dotyczące zmian w konstytucji stanu. Oba pytania dotyczyły kwestii organizacji i finansowania wyborów.

Wyborcy poparli poprawkę do konstytucji zakazującą przyjmowania przez administrację wyborczą pozarządowych funduszy oraz wsparcia materialnego na potrzeby organizacji wyborów.

PYTANIE 1: „Wykorzystanie funduszy prywatnych w administracji wyborczej. Czy należy stworzyć art. 7 ust. 1 artykułu III konstytucji, który będzie stanowił, że nie można ubiegać się o prywatne darowizny i dotacje, przyjmować ich, wydawać ani wykorzystywać w związku z prowadzeniem wyborów? jakichkolwiek prawyborów, wyborów czy referendum?”

Wynik głosowania*:

54,4 % Tak

46,6 % Nie

Wyborcy poparli również poprawkę zakładającą wyborami mogą zarządzać wyłącznie urzędnicy wyborczy wyznaczeni przez prawo.

PYTANIE 2: „Urzędnicy wyborczy. Czy należy stworzyć art. 7 ust. 2 artykułu III Konstytucji, który stanowił, że jedynie urzędnicy wyborczy wyznaczeni przez ustawę mogą wykonywać zadania związane z prowadzeniem prawyborów, wyborów i referendów?”

Wynik głosowania*:

58,6 % Tak

41,4 % Nie

* Dane na podstawie ponad 95% zliczonych głosów. Oficjalne wyniki mogą się nieznacznie zmienić.

Obligatoryjne referendum konstytucyjne

W stanie Wisconsin propozycję zmiany konstytucji może zgłosić legislatura stanowa lub konwencja konstytucyjna (zwoływana przez legislaturę). Obywatele nie mają prawa inicjować zmiany konstytucji. W tym przypadku były to zmiany zaproponowane przez legislaturę stanową. Aby dana poprawka trafiła do głosowania w referendum musi zostać zatwierdzona zwykłą większością głosów zarówno przez stanową Izbę Reprezentantów jak i stanowy Senat na dwóch kolejnych sesjach. Przyjęta w ten sposób poprawka musi zostać obligatoryjnie poddana pod referendum stanowe. W USA aż 49 stanów wymaga przeprowadzenia referendum dla zatwierdzenia zmiany konstytucji.

Dlaczego te kwestie zostały wpisane do konstytucji

Obie poprawki zostały zaproponowane przez Senat Wisconsin 22 lutego 2023 roku. Inicjatorami projektu byli politycy partii Republikańskiej. Partia Demokratyczna jednakowo w Senacie jak i Izbie Reprezentantów sprzeciwiała się poprawce, jednak stanowa legislatura jest zdominowana przez Republikanów. 

Tematyka wsparcia finansowego ze środków pozarządowych nie jest nowa w USA. Podobne regulacje, które zabraniają lub ograniczają wsparcie ze środków pochodzących spoza budżetu przyjęło już wcześniej 27 stanów. Widać przy tym wyraźny podział ze względu na barwy polityczne. Zdecydowanie chętniej takie projekty wspierają Republikanie. Aż w 21 z tych stanów w chwili przyjmowania prawa kontrolowali oni jednocześnie urząd gubernatora oraz obie izby stanowych parlamentów. W zeszłym roku podobne referendum odbyło się w Luizjanie. 

Duża debata i obawy Republikanów odnoszą się do praktyk, gdy organizacje non-profit wspierają organy wyborcze w organizacji wyborów, ze względu na permanentny stan ich niedofinansowania. Podczas wyborów w 2020 roku Mark Zuckerberg wraz z żoną wsparł kwotą 250 milionów dolarów dla Centrum Technologii i Życia Obywatelskiego, czyli organizacji non-profit, która następnie wsparła organizację wyborów, m.in. poprzez dotacje dla okręgowych organizacji wyborczych. W Wisconsin dotacje te trafiły w kwocie 10 milionów dolarów do 38 z 72 hrabstw.

Zdaniem Republikanów przyjęcie rozwiązań zakazujących takich praktyk oraz niedopuszczanie osób spoza urzędników wyborczych wyznaczonych przez stan stanowi zabezpieczenie przed możliwością ingerencji w wybory i stanowi konieczne zabezpieczenie dla zachowania ich bezstronności. 

Przeciwnicy zakazu wskazują na fakt, że po przyjęciu poprawek wybory będę niedofinansowane i będzie to pod pozorem ochrony praw obywatelskich zawoalowana próba ograniczenia prawa do głosowania i podważenie podstaw systemu demokratycznego. W przypadku drugiego głosowania wskazują na ograniczenie możliwości zaangażowania wolontariuszy na których pomocy często opiera się działanie urzędników wyborczych. 

Jednocześnie podejmowane próby przyjęcia dotacji celowej na potrzeby organizacji wyborów w Wisconsin zakończyły się niepowodzeniem.

Obraz autorstwa freepik